Π. Υ. ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ: Μανώλης Καλομοίρης

Σάββατο 7 Απριλίου 2012

Μανώλης Καλομοίρης

Ο μεγάλος αυτός Έλληνας συνθέτης πλησίασε την λαϊκή μουσική, το δημοτικό τραγούδι, με την κλασσική φόρμα κι έδωσε αθάνατα δείγματα καθαρά Ελληνικής μουσικής, γεμάτα παλμό, πίστη κι αφοσίωση στην Ελλάδα. Όταν ο Καλομοίρης ομολογούσε ότι : “Ελληνική μουσική θα πει Ελληνική ψυχή”, τούτο σήμαινε ότι με την μουσική του, ζητούσε να εκφράσει κάτι το συγκεκριμένο (παρατηρεί ο μουσικοκριτικός Δ. Χαλουδόπουλος). Κι αυτό το συγκεκριμένο είναι η ακλόνητη πίστη στην Ελλάδα και στις ακατάλυτες δυνάμεις που κρύβει ο Ελληνισμός, που όσο κι αν λανθάνουν ή κρύβονται ή λαγοκοιμούνται, είναι έτοιμες να ξεπηδήσουν σαν χείμαρρος και να παρασύρουν τα πάντα, σαν ηφαιστειακή λάβα, στο πέρασμά τους. Η εποχή που διαμορφώνεται το πιστεύω του Καλομοίρη και βλέπουν το φως τα πρώτα του έργα, είναι η εποχή του αναγεννητικού ρεύματος, που ξεπήδησε από την επανάσταση στο Γουδί στα 1909, είναι η εποχή των Βαλκανικών πολέμων, που αρχίζει να πραγματώνεται εδαφικά η Μεγάλη Ιδέα.




Ο Καλομοίρης πίστεψε σ’ αυτήν την Ιδέα μέχρι τον θάνατό του κι όλα τα έργα του κινούνται μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, του μεγαλείου της Ελληνικής ψυχής . Ύμνησε τους πρωτεργάτες των πολεμικών νικών, τον Βενιζέλο της συνθήκης των Σεβρών (ο γιός του Ψηλορείτη). Πίστεψε ότι η μουσική του θα προσέφερε πολλά στην Ελλάδα, που αγωνιζόταν για το μεγαλείο της, με τους προαιώνιους εχθρούς της στην Ανατολή και στα Βαλκάνια. Γεννημένος στην Σμύρνη, σε περιοχή του σκλαβωμένου Ελληνισμού γαλουχήθηκε με τα νάματα της Μεγάλης Ιδέας και με τον προαιώνιο πόθο της πραγμάτωσής της, που στα χρόνια του κόντεψε να γίνει πραγματικότητα, αν η διχόνοια, η μικροπολιτική των αστικών κομμάτων, η προδοσία των Ελλήνων και των ξένων, δεν οδηγούσε στο ξερίζωμα του Ελληνισμού, από τις προαιώνιες εστίες του. Τα είδε, τα έζησε, τα τραγούδησε όλα αυτά, ο μεγάλος μας βάρδος, με την μουσική του και κατόρθωσε να πλησιάσει την κλασσική μουσική, που η αμάθεια και η αφέλεια της πολιτικής και πνευματικής μας ηγεσίας, την θεώρησαν ξένη για τον λαό και ικανή ν’ ακούγεται μόνον την Μεγάλη Εβδομάδα από το ραδιόφωνο σαν “πεθαμενατζίδικη” και μόνον….


Μόνο όποιος ακούσει τα τιτάνια έργα του, την “Συμφωνία της λεβεντιάς”, τον “Πρωτομάστορα”, τον “Κωνσταντίνο Παλαιολόγο”, τον “Θάνατο της Αντρειωμένης” και συνεπαρθεί από την ηρωϊκή και μεγαλειώδη μουσική τους, θα διαπιστώσει τι είναι ακριβώς η ηρωική μουσική, τι είναι η Ελλάδα! Μια Ελλάδα, που ο Καλομοίρης την ζύμωσε, όταν αναπνέανε δίπλα του κι έγραψαν ο Ίων Δραγούμης κι ο Περικλής Γιαννόπουλος κι ιδίως ο Ίωνας Δραγούμης που του ταίριαζε περισσότερο, σαν πιό ολοκληρωμένη προσωπικότητα, σαν σκλαβωμένος Έλληνας, σαν Βυζαντινός ακρίτας. Μα δεν σταμάτησαν εκεί οι επιδράσεις του Μανώλη Καλομοίρη. Σχετίσθηκε με όλα τα ηγετικά στελέχη του αναγεννητικού τότε κινήματος του δημοτικισμού, έγραψε άρθρα στον “Νουμά”, το μαχητικό περιοδικό των δημοτικιστών, δέθηκε με στενή φιλία με τους δύο τιτάνες της λογοτεχνίας μας, τον Κωστή Παλαμά και τον Νίκο Καζαντζάκη, μελοποίησε έργα τους, χώνεψε το πιστεύω τους, δέθηκε μ’ αυτούς σαν αδελφοποιτός, το αίμα τους έτρεξε μαζί από τις φλέβες τους και πότισε γόνιμα την διψασμένη και παρακμιακή, τότε Ελλάδα. Ο Κωστής Παλαμάς ήταν για τον Καλομοίρη το ανέσπερο φως, που του φώτισε τον δρόμο των εθνικών μουσικών πραγματοποιήσεών του.


Η θεμελείωση της εθνικής μουσικής σχολής, δεν ήταν δυνατό να γίνει χωρίς πάθος γι’ αυτήν την προσπάθεια. Ο Καλομοίρης κονταροχτυπήθηκε πολλές φορές με μουσικούς και κριτικούς που δεν μπορούσαν ν’ αποτινάξουν από την μουσική την επίδραση της Δύσηςκαι ιδίως της Γερμανίας και της Ιταλίας. Διείδε ότι Ελληνική μουσική χωρίς εθνικό χαρακτήρα, χωρίς πίστη στα Ελληνικά ιδεώδη, χωρίς λατρεία για την Ελλάδα, δεν είναι δυνατόν να επιβιώσει αυθύπαρκτα, γιατί θα είναι μόνον μια τυφλή αντιγραφή των δυτικών προτύπων. Πίστεψε ότι με τη μουσική του θα μεταβάλει “το όνειρο σε ζωή και τη ζωή σε όνειρο”. Το έργο του δεν είναι μόνο μια φωνή απ’ τη βαθειά, την ήρεμη πλευρά της Ιστορίας, από τα ελεύθερα και τα σκλαβωμένα χώματα, αλλά και μια δύναμη, που ενισχύει την πίστη στη διάρκεια και στις ικανότητες του Ελληνισμού. Ο Καλομοίρης πίστεψε βαθειά και βιωματικά στην Ελλάδα των θρύλων κι ήταν ένας μύστης της μυστηριακής θρησκείας του Ελληνισμού, φανατικός, ανυποχώρητος, ατόφιος.


Το υλικό για το έργο του Καλομοίρη το πρόσφερε αφειδώλευτα ο τόπος. Ήταν η ιστορία, οι θρύλοι, οι παραδόσεις, τα τραγούδια των απλών κι ανίδεων ανθρώπων, όπως ο ίδιος τους χαρακτήρισε. Αυτός πάντρεψε σε θεσπέσιο σύνολο την Βυζαντινή μουσική, τα τροπάρια, τους Σμυρνιώτικους αμανέδες, με το ηρωϊκό δημοτικό, κλέφτικο και νησιώτικο τραγούδι.


Α. Δ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου