VMRO - ΒΜΡΟ και οἱ συνθῆκες ποὺ ὁδήγησαν στὴ δημιουργία τοῦ βουλγαρικοῦ κομιτάτου

Ἱερεῖς τῆς Ὀρθόδοξης Βουλγαρικῆς Ἐξαρχίας περιστοιχισμένοι ἀπὸ ἀντάρτες τοῦ ΒΜΡΟ

Οἱ Βούλγαροι, ἀποκτῶντας σιγὰ σιγὰ ἐθνικὴ συνείδηση, καὶ κάτω ἀπὸ τὶς διακριτικὲς ἀρχικὰ παροτρύνσεις τῆς Ρωσίας, ἀρχίζουν καὶ ἐξυψώνουν τὸ ἀνάστημά τους. Ἒχουν ὃμως νὰ ἀντιμετωπίσουν ἓνα σοβαρὸ πρόβλημα. Γιὰ τοὺς Ὀθωμανούς, ὃσοι ἦταν κάτω ἀπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ Πατριαρχείου, λογίζονταν ὡς «Ρωμιοί»!


Αὐτό τὸ πρόβλημα λύθηκε, ὃταν στὶς 28 Φεβρουαρίου - 12 Μαρτίου 1870, μετὰ τὴ διακοπὴ τῶν ἑλληνοτουρκικῶν σχέσεων λόγῳ τῆς Κρητικῆς ἐπανάστασης τὸ 1868, καὶ ὑπό τὴ ρωσικὴ καὶ ἀγγλικὴ πίεση, ὁ Σουλτάνος Abdulaziz, ἐξέδωσε αὐτοκρατορικὸ διάταγμα (φιρμάνι), μὲ τὸ ὁποῖο ἰδρύθηκε αὐτοκέφαλη Βουλγαρικὴ Ἐκκλησία μὲ ἒδρα τὴν Πόλη.

Οἱ συνέπειες τοῦ φιρμανιοῦ ἂρχισαν νὰ φαίνονται ὃταν οἱ Βούλγαροι ἂρχισαν τὶς πιέσεις ἐναντίον τῶν κατοίκων τῆς Μακεδονίας νὰ προσχωρήσουν στὴν Βουλγαρικὴ ἐξαρχία. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἡ Βουλγαρία θὰ ἀποκτοῦσε κυριαρχικὰ δικαιώματα στὰ μέρη ποὺ οὶ Βούλγαροι ὑπερεῖχαν τῶν ὑπόλοιπων ἐθνοτήτων. Καὶ ὃπως εἲπαμε, «Ρωμιοί» λογίζονταν ὃσοι ἀνῆκαν στὸ Πατριαρχεῖο. Ἒτσι ἀρχίζουν οἱ διώξεις τῶν πατριαρχικῶν καὶ οἱ ἀναγκαστικὲς μεταστροφὲς κατοίκων τῆς Μακεδονίας, πρὸς τὴν βουλγαρικὴ Ἐξαρχία.

Μετὰ τὸ Ρωσοτουρκικὸ πόλεμο τοῦ 1877, ἡ Ρωσία καὶ ἡ Ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία ὑπογράφουν τὴν Συνθήκη τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, μὲ τὴν ὁποία ἡ Βουλγαρία ἒγινε αὐτόνομη ἡγεμονία. Ἡ ἡγεμονία αὐτὴ περιλάμβανε, ἐκτός ἀπὸ τὶς ἐκτάσεις τῆς σημερινῆς Βουλγαρίας, τὴν βόρεια Θράκη καὶ τμῆμα τῆς ἀνατολικῆς καὶ σχεδὸν ὁλόκληρη τὴν Μακεδονία.

Στὴν συνθήκη αὐτὴ ἀντέδρασαν τὰ νεαρὰ τότε κράτη, Σερβία καὶ Ἑλλάδα, καὶ πέτυχαν τὴν ἐμπλοκὴ τῶν Μεγάλων Δυνάμεων, οἱ ὁποῖες ἐπίσης δὲν ἢθελαν ἓνα μεγάλο Σλαβικὸ κράτος μὲ ἒντονη Ρωσικὴ ἐπιρροὴ στὰ Βαλκάνια καὶ ὑποχρέωσαν τὴν Ρωσία νὰ ἀναθεωρήσῃ τὴν Συνθήκη τοῦ Ἁγίου Στεφάνου καὶ νὰ ὑπογράψῃ, στὶς 13 Ἰουλίου τοῦ 1878, τὴν Συνθήκη τοῦ Βερολίνου, μὲ τὴν ὁποία μειώθηκαν οἱ ἐκτάσεις τῆς ἡγεμονίας τῆς Βουλγαρίας, ἡ Ἀνατολικἡ Ρωμυλία ἒγινε αὐτόνομο κράτος, ἐνώ ἡ ὑπόλοιπη Θράκη μὲ τὴν Μακεδονία δόθηκαν πίσω στὴν Ὀθωμανική αὐτοκρατορία.

Μετὰ τὴν ἀκύρωση τῆς Συνθήκης τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, ἡ ἀπογοήτευση τῶν Βούλγαρων γιὰ τὸ χαμένο ὂνειρο τῆς Μεγάλης Βουλγαρίας, τοὺς ὁδήγησε στὴ δημιουργία τοῦ VMRO (Vnatreshna Makedonska Revolucionerna Organazacija) ή ВМРО ή ΕΜΕΟ στὰ ἑλληνικὰ (Ἐσωτερικὴ Μακεδονικὴ Ἐπαναστατική Ὀργάνωση) στὴ Θεσσαλονίκη τὸ 1893, γνωστὸ καὶ ὡς Βουλγαρικὸ Κομιτάτο…

Καταστατικὸ τοῦ ΒΜΡΟ

 Στὴ «Μεγάλη Στρατιωτικὴ & Ναυτικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια», ἐκδ. 1929, διαβάζουμε στὸ λῆμμα
«ΚΟΜΙΤΑΤΟΝ»:

«Ὀργάνωσις μυστική ἢ φανερά, ἀποσκοποῦσα εἰς τήν ἐξυπηρέτησιν ὡρισμένων σκοπῶν καί τήν πραγματοποίησιν συγκεκριμένων σχεδίων. Τα Κ. προῆλθον έκ τῆς ἀνάγκης τοῦ συνεταιρισμοῦ πλειοτέρων ἀτόμων καί τῆς συγκεντρώσεως ἐπί τῷ αὐτῷ ἠθικῶν καί ὑλικῶν δυνάμεων, πρός πραγματοποίησιν ἐθνικῶν σκοπῶν…[…]. Ἀπό τοῦ 1896, ὁπότε ἢρχισε δρῶσα ἐν Μακεδονίᾳ ἡ Βουλγαρική ὀργάνωσις, ὑπό τήν ἀρχηγίαν τοῦ μεγάλου Βουλγαρικοῦ Κομιτάτου, ἢρξαντο δημιουργούμενα καί ἐν Ἀθήναις μικρά Κομιτᾶτα Ἀμύνης μέχρι τοῦ 1904, ὁπότε ἰδρύθη και ἐπαγιώθη τό ἰσχυρότατον Ἑλληνικόν Κ. τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνος, ἀντίρροπον τοῦ Βουλγαρικοῦ.

«Κομιτατζῆς». Ὀ ἑταῖρος, τό μέλος, ὁ ἀνήκων εἰς τήν δύναμιν κομιτάτου τινός. Κομιτατζῆδες ἢ καί κομίται ὑπό τοῦ λαοῦ ὠνομάσθησαν ἰδίως οἱ ἐν ὃπλοις δράσαντες κατά τόν Μακεδονικόν Ἀγῶνα, (1895-1908) στρατιωτικοί, ὁπλῖται ἢ βαθμοφόροι. Ἠ σημασία τῆς λέξεως, ὡς ἐκ τῶν σκληρῶν ὡμοτήτων κατά τόν ἀγῶνα, περιέπεσεν εἰς δηλωτικήν ἐξασκήσεως ἐπαγγέλματος ὑπόπτου, εἰς ὡρισμένας δέ περιφερείας τῆς Μακεδονίας σημαίνει τόν τρομοκράτην».

***

Ὃπως ἀναφέραμε, στὶς 28 Φεβρουαρίου - 12 Μαρτίου 1870, λαμβάνει χώρα τὸ πρωτοφανὲς γεγονὸς τῆς Ἀνακήρυξης τῆς Βουλγαρικῆς Ἐξαρχίας, ὃπου σύμφωνα μὲ τὸ ἂρθρο 10 προβλέπεται ἡ δυνατότητα ἐπέκτασης τοῦ ἐξαρχάτου, πέρα ἀπὸ τὶς περιοχὲς ποὺ ἀναγνωρίσθηκαν ὡς ἐξαρχικὲς καὶ σὲ ἂλλα μέρη, ἂν τὸ σύνολο ἢ τὰ 2/3 τουλάχιστον τῶν κατοίκων τους ἐπιθυμοῦσαν νὰ ὑπαχθοῦν στὴν Ἐξαρχία.

Μὲ ἂλλα λόγια οἱ κάτοικοι ἑνὸς χωριοῦ ποὺ οἱ περισσότεροι δηλώσουν «Ἐξαρχικοί», ἐπιλέγουν τὴν Βουλγαρία γιὰ πατρίδα τους καὶ τὸ χωριὸ στὸ ἐξῆς θὰ χαρακτηρίζεται στὶς διεθνεῖς συζητήσεις, σὰν βουλγαρικό. Ἒτσι χτίζεται μία βουλγαρικὴ ἐθνικὴ ἐπιδίωξη, ποὺ σὲ δεδομένο χρόνο, θὰ λάβῃ σάρκα καὶ ὀστά. Τὸ ἂρθρο αὐτό, ποὺ ἒχει χαρακτηρισθεῖ ὡς "μακιαβελικῆς συλλήψεως" προετοίμαζε τὴ διαίρεση μεταξὺ τῶν χριστιανικῶν πληθυσμῶν τῆς Χερσονήσου τοῦ Αἲμου καὶ προωθοῦσε τὸν ὀξύ φυλετικὸ ἀνταγωνισμό. Ἂς σημειωθεῖ ὃτι τὸ φιρμάνι εἶχε συντάξει ὁ Ρῶσος Πρεσβευτὴς στὴν Ὑψηλὴ Πύλη Στρατηγὸς Ἰγνάτιεφ, γνωστὸς μισέλληνας καὶ θιασώτης τοῦ Πανσλαβισμοῦ!

Ἒτσι, ἡ σύσταση τῆς Βουλγαρικῆς Ἐξαρχίας σηματοδότησε μἰα νέα περίοδο στὴν Ἱστορία τῆς Μακεδονίας, ποὺ στιγματίστηκε ἀπὸ τὴν βίαιη καὶ σφοδρὴ προσπάθεια τῶν Βούλγαρων Κομιτατζήδων γιὰ τὴν ἐθνολογικὴ ἀλλοίωση τῆς Ἑλληνικότητας τῆς Μακεδονίας μὲ ἀπηνεῖς διώξεις καὶ δολοφονίες Ἑλλήνων, ἀφοῦ ὁ ἀπώτερος σκοπὸς τοῦ κομιτάτου ἦταν νὰ πείσῃ τὴν Εὐρώπη ὃτι οἱ ὑπόδουλοι λαοὶ τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας ἒχουν βουλγαρικὴ προτίμηση καὶ ἐπιλογή...

Στὴν ἐφημερίδα ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ οἱ φρικαλεότητες τῶν Βούλγαρων κομιτατζήδων εἶχαν μόνιμη στήλη…

«Ἡ κατάσταση εἶχε γίνει ἀπελπιστική. Οἱ συμμορίες συγκαλοῦσαν τὴ νύχτα τοὺς χωρικοὺς μέσα στὶς ἐκκλησίες καὶ ἀφοῦ τοὺς ὂρκιζαν στὸ κομιτάτο, τοὺς ἀποσποῦσαν ὑπὸ τὴν ἀπειλὴ τῶν ὃπλων ἀναφορὲς πρὸς τὴν ἐξαρχία καὶ τὴν κυβέρνηση, ὃπου δήλωναν ὃτι ἀποσκιρτοῦν στὴν ἐξαρχία.

Ὁ ἀγῶνας ἦταν ἂνισος γιατὶ τὸ Βουλγαρικὸ Κομιτάτο εἶχε τέλεια ὀργανωμένο δίκτυο σὲ ὃλη τὴ Μακεδονία, μὲ πολλοὺς καὶ ἒμπειρους ὁπλαρχηγοὺς καὶ ἂφθονους πόρους, ἐνῶ ἐμεῖς ἐστηριζόμασταν μόνο στὶς δικές μας φτωχὲς δυνάμεις. Ἂν ἡ ἑλληνικὴ κυβέρνησις ἀπεφάσιζε τότε νὰ συμμορφωθῇ μὲ τὶς ὑποδείξεις μου, ποὺ τὶς ἒστελνα μέσω τοῦ προξένου κ. Πεζᾶ ἀπὸ τὸ 1901 κι ἒπειτα μέσω τῶν διαδόχων τοῦ Πεζᾶ, ὃλα, ὃλα τὰ σχέδια τοῦ Βουλγαρικοῦ Κομιτάτου θὰ ἐματαιώνοντο.

Ἐνῶ, ὃταν ἀποφάσισε νὰ στείλῃ ἀνθρώπινο ὑλικὸ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, ἦταν πιὰ πολὺ ἀργά, διότι τὸ Βουλγαρικὸ Κομιτάτο εἶχε σκοτώσει τοὺς σπουδαιότερους παράγοντες τοῦ Ἑλληνισμοῦ σ` ὃλη τὴ Μακεδονία καὶ ἦταν πολὺ δύσκολο, τὰ ἑλληνικὰ σώματα νὰ μποῦν καὶ νὰ δράσουν μέσα στὰ ὃρια τῆς ἐπιρροῆς τοῦ Κομιτάτου.

Κι ὃταν αὐτό ἒγινε ἀπὸ τὸ 1904 κι ἐξῆς καὶ τὰ ἑλληνικὰ σώματα κατόρθωσαν νὰ μποῦν στὸ ἒδαφος τοῦ Βουλγαρικοῦ Κομιτάτου, τὸ κατόρθωσαν μὲ πολὺ μεγάλες θυσίες»… («Ἀπομνημονεύματα Γερμανοῦ Καραβαγγέλη», Ἀρχεῖο Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα Πηνελόπης Δέλτα, ΙΜΧΑ).

***

 «Δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ υἱοθετήσουμε τὸ σύνθημα τῆς ἂμεσης προσάρτησης τῆς Μακεδονίας στὴ Βουλγαρία, γιατὶ βλέπαμε ὃτι τοῦτο θὰ συναντοῦσε μεγάλες δυσκολίες λόγω τῆς ἀντίδρασης τῶν Μεγάλων Δυνάμεων καὶ τῶν ἐπὶ τῆς Μακεδονίας βλέψεων τῶν γειτονικῶν κρατῶν καὶ τῆς Τουρκίας. Κάνουμε τὴ σκέψη ὃτι μία αὐτόνομη Μακεδονία θὰ ἡδύνατο εὐκολότερα νὰ ἐνωθῇ μὲ τὴν Βουλγαρία». (Δήλωση τοῦ Χρίστο Τατᾶρτσεφ, ἑνὸς ἐκ τῶν ἰδρυτικῶν στελεχῶν τοῦ ΒΜΡΟ). [Πηγή]